De kleuterpuberteit
“Maaam, ik wil een andere lepel… en andere yoghurt! Ik wil het zelluf inschenken… dat heb ik toch al wel gezegd!” Streng kijkt mijn kleine frummel van 4 mij aan terwijl hij de yoghurt demonstratief van zich afschuift. Van binnen glimlachend, zeg ik: “Goed dat je het zegt, je hebt helemaal gelijk dat heb je inderdaad gezegd. Weet je, ik neem deze yoghurt, dan kan jij zelf je eigen yoghurt klaarmaken, ok?” Blij met de erkenning die hij zojuist heeft ontvangen gaat hij vervolgens zelfverzekerd “lekker veel” yoghurt inschenken en kiest zorgvuldig de “allerpallerkleinste” lepel uit.
Naarmate kinderen ouder worden krijgen ze steeds duidelijker een eigen mening. Ze willen dingen ‘zelluf’ doen op hun eigen unieke manier. Als ouders geven wij onze kleine spruiten daar niet altijd de ruimte voor, ons drukke leven is veeleisend; soms hebben wij haast om op tijd bij de tandartsafspraak te zijn en is het niet handig als je kind, voor jouw gevoel tergend langzaam, zijn eigen schoenveters wil strikken en het komt niet altijd uit om ‘samen’ te koken. Als je kindje wil helpen en dingen graag zelf doet, kost het nou eenmaal wat tijd en aandacht en daar voelen wij niet op ieder moment de ruimte voor. Op zulke momenten kunnen onze kinderen ‘dwarse’ kleuters worden; de kleuterpuberteit!
Emmi Pikkler; het belang van respect voor eigenheid en autonomie
De strijd die een kleuter op zo’n moment voert is echter een natuurlijk proces; ‘de kleuterpuberteit’ is een nieuwe fase in het leven van je kindje (en jou) waarbij, net als in de ‘echte’ puberteit, je kind een grote ontwikkeling doormaakt waarbij hij zich stap voor stap van je ‘losmaakt’, je steeds een beetje minder nodig heeft en zichzelf aan het ontdekken is. De pedagogische visie van Emmi Pikler een kinderarts uit Boedapest, die wij in onze opvoeding erg inspirerend vinden, onderschrijft het belang van ‘respect hebben voor de eigenheid en autonomie van het kind’. Het proces van ontdekken en leren begint al bij de geboorte en heeft een natuurlijk verloop waarbij een volwassene kan ondersteunen, maar bij teveel inmenging het leerproces juist verstoort. ‘Wanneer een kind de kans krijgt in zijn eigen tempo te leren en te onderzoeken leert een kind beter zitten, staan, spreken en denken dan een kind dat gestimuleerd of geholpen wordt in haar ontwikkeling’ – aldus Pikler. Bovendien krijgt een kind, door het ‘actieve deelnemen’ aan zijn eigen leerproces, naast meer autonomie ook meer zelfvertrouwen.
Zelfvertrouwen; ‘Luister naar je buik’
Als mijn zoontje iets spannend vind; als hij bijvoorbeeld ergens vanaf wil springen en dan vraagt ‘of dat een goed idee is’, antwoorden wij steevast ‘dat hij dat zelf in zijn buik kan voelen’. Door hem nu hij nog jong is steeds weer met zijn lijf te verbinden, zijn eigen grenzen te laten voelen en aan te laten geven, blijft hij dicht bij zichzelf, zijn eigen essentie… die hem de rest van zijn leven richting zal geven. Door een kind, natuurlijk goedbedoeld, constant te helpen, voor hem te beslissen, te vertellen wat goed voor hem is… past een kind zich steeds weer aan en raakt dan juist verwijderd van zichzelf. Op een gegeven moment voelt een kind niet meer wat hij zelf wilt en zal dat later in zijn leven ook tegenkomen in relaties en andere situaties… net zoals vroeger zal hij zich steeds aanpassen aan wat de omgeving van hem verlangt… want dat is wat hij tenslotte heeft geleerd.
Dus als mijn lieve kleine frummel weer andere yoghurt ‘eist’… zal ik iedere keer naar hem proberen te luisteren en zijn grenzen respecteren… dan leert hij dat het normaal is om naar elkaar te luisteren en te respecteren. Dan zal hij de moed en het zelfvertrouwen hebben om zich te onderscheiden en later zijn eigen unieke leven te creëren.
